นุกมฺปาย ไว้ด้วย. และในสูตรนี้ เพราะความเกิดขึ้นแห่งพระเจ้าจักร-
พรรดิ สัตว์โลกย่อมได้สมบัติ 2 (คือมนุษย์สมบัติ และสวรรค์สมบัติ)
ส่วนความเกิดขึ้นแห่งพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ย่อมได้สมบัติทั้ง 3 (คือได้
เพิ่มนิพพานสมบัติด้วย).
จบอรรถกถาสูตรที่ 1

สูตรที่ 231>

ว่าด้วยอัจฉริยบุคคล 2 จำพวก

[298] 52. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคล 2 จำพวกนี้ เมื่อเกิด
ขึ้นในโลก ย่อมเกิดขึ้นเป็นอัจฉริยมนุษย์ 2 จำพวกเป็นไฉน คือ พระ-
ตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า 1 พระเจ้าจักรพรรดิ 1 ดูก่อนภิกษุ
ทั้งหลาย บุคคล 2 จำพวกนี้แล เมื่อเกิดขึ้นในโลก ย่อมเกิดขึ้นเป็น
อัจฉริยมนุษย์.
จบสูตรที่ 2

อรรถกถาสูตรที่ 2

ในสูตรที่ 2 มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
บทว่า อจฺฉริยมนุสฺสา ความว่า เหล่ามนุษย์ผู้สร้างสมบารมี
ชื่อว่ามนุษย์อัศจรรย์.
จบอรรถกถาสูตรที่ 2

สูตรที่ 3

ว่าด้วยกาลกิริยาของบุคคล 2 จำพวก

[299] 53. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย กาลกิริยาของบุคคล 2 จำพวกนี้
เป็นความเดือดร้อนแก่ชนเป็นอันมาก กาลกิริยาของบุคคล 2 จำพวก
เป็นไฉน คือ ของพระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า 1 ของพระเจ้า
จักรพรรดิ 1 ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย กาลกิริยาของบุคคล 2 จำพวกนี้แล
เป็นความเดือดร้อนแก่ชนเป็นอันมาก.
จบสูตรที่ 3

อรรถกถาสูตรที่ 3

ในสูตรที้ 3 มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
บทว่า พหุโน ชนสฺส อนุตปฺปา โหติ ความว่า ย่อมกระทำ
ความร้อนใจแก่มหาชน. บรรดาบุคคล 2 จำพวกนั้น กาลกิริยาของพระเจ้า
จักรพรรดิ ย่อมกระทำความร้อนใจแก่เทวดาและมนุษย์ในจักรวาลเดียว
กาลกิริยาของพระตถาคต ย่อมกระทำความร้อนใจแก่เทวดาและมนุษย์ใน
หมื่นจักรวาล.
จบอรรถกถาสูตรที่ 3

สูตรที่ 4

ว่าด้วยถูปารหบุคคล 2 จำพวก

[300] 54. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ถูปารหบุคคล 2 จำพวกนี้
2 จำพวกเป็นไฉน คือ พระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า 1 พระ-